Weinig mensen stellen zich helaas de vraag of hun arts wel capabel is. Of met andere woorden hun arts wel voldoet: de juiste man of vrouw is op de juiste plek. En als ze dit al doen (meestal achteraf) dan hanteren ze vaak maar een beperkt aantal criteria. In deze bijdrage zal ik proberen enkele vragen en criteria aan te reiken die je in staat stellen een beter oordeel te vormen over je arts.
Vraag: voldoet mijn arts?
Het is niet ondenkbaar dat je een keer een arts hebt bezocht, bijvoorbeeld je huisarts, waarbij je je achteraf de vraag hebt gesteld of je arts wel voldeed aan je verwachtingen. Je bezocht een arts, je hebt een advies gekregen of er is een medicijn voorgeschreven maar toch twijfel je. Waarom zou je het advies moeten volgen? Zou de arts wel bekwaam zijn? De laatste vraag is een goede vraag. Als een arts bekwaam is dan kan dit immers een goede reden zijn (hooguit nog niet toereikend) om het advies op te volgen. In de praktijk gaan toch twee zaken vaak mis.
Twee problemen
1. De vraag wordt niet gesteld
Om te beginnen stellen maar weinig mensen zich (vooraf) de vraag of hun arts voldoet. Zelfs niet als dit de keuze voor een huisarts betreft. In hun wijk is mevrouw X of meneer Y de huisarts, of zijn ze in hun wijk "overgeleverd" aan huisartsenpraktijk Z. Dus gaan ze hier maar naartoe. Misschien is er nog een intakegesprek maar dan houdt het wel op. En in het ziekenhuis? Daar "wordt bepaald met wie je een afspraak hebt" of "De assistent zal het wel weten". Dus zal het wel goed zijn. Niet dus.
2. Matige criteria worden gehanteerd
Als mensen wel proberen vast te stellen of hun arts capabel is, hanteren ze helaas vaak maar een beperkt aantal criteria. In de praktijk betreft dit de volgende twee:
- Is mijn arts empathisch: staat mijn arts open voor mij en mijn emoties?
- Had mijn arts tijd voor mij: kreeg ik genoeg ruimte om mijn verhaal te vertellen, was er genoeg ruimte voor onderzoek en/of voor het bespreken van de diagnose?
Herkenbaar? Het probleem van deze twee criteria is dat ze lang niet alles zeggen over de kwaliteit van je arts. Een arts kan zeer invoelend zijn en veel tijd voor je nemen maar desondanks toch de verkeerde diagnoses stellen. Meer algemeen als arts niet competent zijn. Nu heeft onderzoek laten zien dat er wel een klein verband bestaat tussen deze items (tijd / empathisch zijn → juiste diagnose) maar toch zou je eigenlijk op veel meer zaken kunnen en moeten letten om vast te stellen of je arts voldoet.
De oplossing: de positief-kritische patiënt
Een kritisch patiënt vraagt echter. Niet pas bij de diagnose maar ook wat betreft de capaciteiten van de arts in het algemeen (dus zeker bij de intake). Niet om de arts te bekritiseren - in negatieve zin - maar enkel om te onderzoeken wat de kwaliteiten en beperkingen zijn van de arts. Dit raakt namelijk direct de kwaliteit van de adviezen.
Dus heb je binnenkort een intakegesprek of moet je een bezoek brengen aan een arts? De volgende kritische vragen kunnen je hopelijk helpen (met tussen haakjes enkel smalltalk-zinnen om de vaak lastige vragen in te leiden):
- Hoe lang bent u al arts? (Heeft u eigenlijk al lang deze praktijk? Heeft u altijd hier gewerkt?)
- Heeft u recent nog opleiding genoten? (bijscholing / nascholing) (Ik heb altijd veel bewondering voor artsen ... u moet bijvoorbeeld vast veel opleidingen en cursussen volgen ... )
- Houdt u vakliteratuur bij? Welke abonnementen heeft u? (Ik zag in de spreekkamer veel tijdschriften liggen ... leest u dit allemaal? / Ik zag in de spreekkamer weinig vaktijdschriften liggen... doet u dat eigenlijk bewust ... )
- Hoeveel patiënten heeft u? (Het was erg lastig een afspraak met u te maken... u heeft vast veel patiënten? En onder veel verstaat u ...)
- Bespreekt u gevallen met collega's? Doet u aan intervisie? (Uw vak lijkt me soms best wel lastig, doet u eigenlijk aan intervisie ...)
- Bent u vaker in aanraking gekomen met deze aandoening of deze symptomen? Bent u specialist? Waaruit blijkt dit?
- Heeft u onderzoek gedaan (naar deze aandoening) / bent u gepromoveerd?
- Hoe staat u tegenover alternatieve geneeskunde?
- Heeft u verplichtingen naar of afspraken met derden, bijvoorbeeld met farmaceutische bedrijven, of heeft u andere belangen die u beroepsuitoefening raken? (Heeft u als arts nu eigenlijk veel te maken met farmaceutische bedrijven die zich opdringen? Ik lees hier wel eens over ...)
- Als ik een second-opinion zou willen vragen, hoe kijkt u daar tegenaan? Heeft u daar vaak mee te maken? Waar blijkt dit uit?
- Heeft u in het verleden wel eens te maken gehad met patiënten die een klacht hebben ingediend? (Uw beroep lijkt me best wel lastig ... patiënten die veeleisend zijn en om niets waarschijnlijk al klagen ... heeft u daar eigenlijk wel eens me te maken gehad? Kan ik eigenlijk als patiënt, zonder meteen aan u te twijfelen, dit eigenlijk ook ergens vinden?)
Kanttekening
Ik ben me ervan bewust dat veel van deze vragen niet makkelijk te stellen zijn omdat sommige artsen de vragen helaas als een motie van wantrouwen zullen zien. Zij hebben moeite met mondige patiënten. Ook kan de tijd ontbreken voor een uitgebreide bespreking. Bijkomend probleem is dat switchen van arts soms geen optie is. Tot slot zul je ook nog eens niet in je beste doen zijn (doordat je ziek bent en omdat het bezoek aan een arts vaak een zekere spanning met zich mee brengt).
Ik hoop echter dat ik met de smalltalk-zinnen enigszins aan dit probleem tegemoet kom. Je kunt en moet sowieso niet alle vragen stellen. Helemaal niet als je ook nog doorvraagt (wat bedoelt u met 'veel'? ... wat bedoelt u met 'recent'?). Daarnaast: een blik in de spreekkamer of kamer van de arts leert je vast reeds veel. Ga eens niet de (figuurlijke) Privé, Metro of Telegraaf lezen maar onderzoek! Liggen er vaktijdschriften? Kun je ergens uit afleiden of je arts fulltime werkt? Misschien kan de doktersassistente al enkele vragen beantwoorden? Kun je tijdens het wachten niet online gaan en iets vinden over je arts? Et cetera.
Mijn ervaring is tot slot dat als je bij je arts aangeeft dat je onzeker bent met wat gaat komen én dat je daarom je graag eerst een beeld wilt vormen van je gesprekspartner, dat artsen je vaak wel de ruimte geven enkele vragen te stellen. Wees hierin niet te passief (en zoek het juiste evenwicht).
Aanvullingen, verbeteringen? Welkom! (graag via @bewijs).
